حضور کارگردان سرشناس ایرانی در اورشلیم

سفر محسن مخملباف به اسرائیل برای شرکت در «جشنواره فیلم اورشلیم» موافقان و مخالفان زیادی پیدا کرده است.

به گزارش « محبت نیوز» ، به نقل از رادیو زمانه، این کارگردان پرآوازه سینمای ایران که از چند سال پیش به دلیل فشارهای سیاسی و اجتماعی مجبور به زندگی در خارج از کشور شده، از معدود چهره‌های مشهور فرهنگی و هنری ایران است که پس از انقلاب اسلامی برای شرکت در برنامه‌ای فرهنگی به اسراییل سفر می‌کند.

جشنواره فیلم اورشلیم از سیزدهم تا بیست و دوم تیرماه در این شهر و با شرکت فیلمسازانی از کشورهای مختلف برگزار می‌شود.

تازه‌ترین فیلم محسن مخلمباف به نام «باغبان» که در مورد بهاییان و دیانت بهایی است در شهر حیفا در اسراییل فیلمبرداری شده و اکنون در این جشنواره نمایش داده می‌شود.

«باغ‌های بهایی» و «مقام اعلی» که جزو مکان‌های مهم آیین بهاییت است در این شهر اسراییل قرار دارد.

در این فیلم مستند، مخلمباف که به همراه پسرش میثم برای تحقیق در خصوص بهاییت به حیفا سفر کرده با باغبانی از آفریقا رو‌به‌رو می‌شود که در این باغ خدمت می‌کند. فیلم به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا از طریق دینی صلح‌جو می‌توان دل به اصلاح امور جهان و رهایی از چنگال خشونت و جنگ بست یا نه؟

اکنون کارگردان فیلم «باغبان» و «سلام سینما» در یکی از حادثه‌خیزترین و پرمسأله‌ترین نقاط جهان میهمان جشنواره‌ای است که فیلم جدید او را نمایش می‌دهد و از او تقدیر می‌کند. مخملباف در کنفرانس مطبوعاتی خود در اورشلیم فرصت را برای اعلام پیام ضد جنگ خود از دست نداد و گفت «من شما را دوست دارم اما ایران را بمباران نکنید.»

کارگردان ایرانی به اورشلیم پوشش گسترده‌ای در مطبوعات و رسانه‌های اسرائیلی و عربی نیز پیدا کرده است. روزنامه هاآرتص چاپ اسرائیل با او مصاحبه مفصلی در این مورد انجام داده است. مخملباف در این مصاحبه می‌گوید که به سینما به عنوان عاملی بسیار قوی برای تغییر اعتقاد دارد.

مخملباف گرچه به‌تازگی پایش به اسراییل باز شده، اما از سال‌ها پیش برای سینمادوستان این کشور چهره‌ای شناخته شده بود. فیلم «گبه»ی او در سال ۱۹۹۶ نخستین فیلم ایرانی بود که به طور وسیع در سینماهای اسرائیل به نمایش درآمد و با استقبال کم‌نظیری روبه‌رو شد. شاید دلیل آن استقبال فوق‌العاده از فیلم مخملباف نیاز مخاطبان اسرائیلی به شناخت سرزمینی بود که سال‌هاست دیوار بلند دشمنی بین آن‌ها فاصله افکنده است. به گفته مخملباف پس از نمایش فیلمش در اسرائیل، همان سال‌ها مورد بازخواست مقامات امنیتی در ایران قرار گرفت.

شبکه العربیه نیز سفر مخملباف را مورد توجه قرار داده است. این کارگردان ایرانی به العربیه گفته است که مطالعه زندگینامه خود او نشان‌دهنده تغییراتی است که مردم ایران در این سال‌ها کرده‌اند. مخملباف همچنین در جلسه پرسش و پاسخی که پس از نمایش فیلمش در اورشلیم برگزار شد گفت که نفرت مذهبی و همچنین صلح برخواسته از مذاهب برای همه ما در خاورمیانه، چه در ایران و چه در اسرائیل بسیار جدی است. او هم چنین افزود ممکن است فیلم بعدی‌اش در مورد زرتشت و یا مذهب جانیسم، یکی از آیین‌های هندی، باشد. او همچنین گفت اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها پس از دهه‌‌ها خشونت هنوز به تفاهم نرسیده‌اند چون رهبران نابالغی دارند که نمی‌دانند ریشه این مسائل در مذهب و فرهنگ است.

مخالفان ایرانی مخملباف

با این‌که مخملباف هدف سفر خود به یکی از تاریخی‌ترین شهرهای جهان را گسترش پیام صلح و دوستی بیان کرده، اما این حرکت او با مخالفت بخشی از جامعه فرهنگی و دانشگاهی ایرانی روبه‌رو شده است. هم‌زمان با این سفر، نامه‌ای با امضای تعدادی از استادان دانشگاه، روزنامه‌نگاران و فعالان فرهنگی و سیاسی خطاب به محسن مخملباف منتشر شد که از این سفر او ابراز نگرانی کرده و خواهان لغو آن شدند. در بخشی از این نامه آمده است: «ما به خشونتی که توسط دولت اشغالگر اسرائیل علیه فلسطینیان اعمال می‌شود معترضیم و از جنبش مسالمت‌آمیز و جهانی 'بایکوت، عدم سرمایه‌گذاری و تحریم اسرائیل' یا جنبش BDS حمایت می‌کنیم. تصمیم آقای مخملباف برای شرکت در جشنواره‌ای که مستقیمن توسط دولت اسراییل حمایت مالی می‌شود و قرار است از ایشان به‌شکل ویژه‌ای در جشنواره تقدیر شود، به مثابه حمایت ضمنی وی از سیاست‌های آپارتاید دولت اسرائیل است. ما نسبت به بی‌اعتنایی آقای مخملباف به جنبش جهانی دفاع از حقوق فلسطینیان ابراز نگرانی می‌کنیم.»

در بخش دیگری از این نامه ضمن محکوم کردن سرکوب و خشونت روزانه توسط حکومت جمهوری اسلامی ایران و همچنین اشاره به سرکوب‌هایی که منجر به تبعید محسن مخملباف از سرزمین مادری خود شده، شرکت او در این جشنواره «مغایر با وجدان انسانی» توصیف شده است. نویسندگان نامه معتقدند اجرای هر برنامه هنری در اسرائیل یک عمل سیاسی است و دولت اسرائیل از این برنامه‌ها برای دستگاه تبلیغاتی خود استفاده می‌کند.

بخش زیادی از امضاء‌کنندگان نامه استادان و یا فعالان مدنی و فرهنگی هستند که در خارج از ایران و در اروپا و آمریکا اقامت دارند. بعضی از این چهره‌ها عبارتند از حمید دباشی استاد دانشگاه کلمبیا در نیویورک، ارواند آبراهیمیان، استاد دانشگاه کالج باروچ، الهه رستمی، زیبا میرحسینی و لاله خلیلی استادان دانشگاه لندن، فاطمه کشاورز از دانشگاه مریلند، علی میرسپاسی از دانشگاه نیویورک و محمود کریمی حکاک از کالج سینا.

حمید دباشی، استاد مطالعات ایران و ادبیات تطبیقی در دانشگاه کلمبیا، از منتقدان سرسخت اسرائیل و همچنین ایرانیانی است که به گفته او در خدمت اهداف سیاسی آمریکا و اسرائیل هستند. او پیش‌تر و در مقاله‌ای که با نام «پایان تراژیک سینمای ایران» در ماه مارس ۲۰۱۳ برای سایت الجزیره انگلیسی نوشته بود به سینماگرانی پرداخت که در این سال‌ها یا مانند مخملباف مجبور به ترک ایران شده‌اند و یا مانند جعفر پناهی دیگر امکان فیلم ساختن برایشان میسر نیست. او معتقد است رژیم ایران موفق شده ارتباط این سینماگران را با متن جامعه ایرانی قطع کند و دیگر کسانی مانند مخملباف ارتباطی با جامعه خود ندارند و بنابراین فیلم‌هایشان درخشش سابق را از دست داده است. حمید دباشی پیش از این نیز نقدهای تند و تیزی روی رمان «لولیتاخوانی در تهران» اثر آذر نفیسی نوشته و او را به همکاری و خبرچینی برای امپراتوری آمریکا متهم کرده بود.

جنبش جهانی BDS یا تحریم اسرائیل فراتر از هنرمندان ایرانی عمل می‌کند و تا به حال موفق شده تعدادی از چهره‌های سرشناس دنیای علم و فرهنگ را با خود همراه کند. در اردیبهشت ماه سال‌جاری، استیون هاوکینگ، فیزیکدان مشهور بریتانیایی نیز به جنبش تحریم آکادمیک اسرائیل پیوست و از سخنرانی در دانشگاه شهر اورشلیم خودداری کرد. از هنرمندان مشهوری که به این جنبش پیوسته‌اند می‌توان به راجر واترز، از بنیان‌گذاران گروه موسیقی پینک فلوید، آلیس واکر، نویسنده آمریکایی و برنده جایزه پولیتزر، کن لوچ، کارگردان سینما و جودیث باتلر، فیلسوف آمریکایی نام برد. این جنبش در سال ۲۰۰۵ پایه‌گذاری شده و هدف آن پایان دادن به اشغال سرزمین‌های فلسطین و وادار کردن دولت اسراییل به رعایت قوانین بین‌المللی و همچنین برخورداری فلسطینیان از حقوق کامل و برابر است.

اما در برابر منتقدان سرسخت آقای مخملباف، کسان دیگری از این سفر فرهنگی حمایت می‌کنند. به اعتقاد آنان هنرمندان و چهره‌های سرشناس اروپایی و آمریکایی در حالی به کارزار تحریم اسراییل پیوسته‌اند که جوامع آنان امکان تماس مستقیم و شناخت مردم و چهره‌های فرهنگی اسرائیل را دارند. اما این امکان در اختیار مردم و هنرمندان ایرانی و اسرائیلی قرار ندارد، بنابراین باید از چنین فرصت‌هایی استفاده کرد. این گروه معتقدند نباید شرکت در رویدادهای فرهنگی و هنری را لزوماً به معنای همدلی و موافقت با سیاست‌های رسمی یک کشور در نظر گرفت، زیرا در این صورت سفر به بسیاری از نقاط دیگر جهان نیز ناممکن خواهد شد.

اما حساس بودن مسأله فلسطین و ناگشوده ماندن قفل آن طی چندین دهه به اضافه مشکلات پیچیده سیاسی که بین ایران و اسرائیل وجود دارد باعث شده است تا سفر مخملباف به شهر اورشلیم آماج انتقادهای این گروه از چهره‌‌های فرهنگی و علمی ایرانی قرار بگیرد. اورشلیم گرچه نامش مترادف صلح و سلام است، اما سال‌هاست آرامش از این شهر رخت بربسته است.

• By mohabatnews.com
• 1392/04/22